Theresa May po largohet nga Downing Street, por kjo nuk do të thotë që marrëveshja e saj e Brexit ka vdekur.
Pas tre viteve, gjatë të cilave ajo u përpoq për të arritur një marrëveshje me daljeje nga BE, me të drejtë mendohet se Brexit do të ndodhë pa marrëveshje me BE. Ky argument mbështet edhe nga fakti se May ‘u detyrua’ të largohet nga europskeptikët brenda partisë së saj Konservatore. Por gjithsesi Britania e Madhe mund ta shtyje edhe njëherë përtej 31 Tetorit të planifikuar daljen e saj nga BE. Të paketën ky skenar duket më i mundshmi. Kjo duke marrë parasysh edhe faktin se vendet e BE janë të prerë se marrëveshja nuk do ti hapet më negociatave.
Financial Times ofron disa përgjigje për disa nga pyetjet se çfarë do të thotë dorëheqja e zonjës May për Brexit-in.
A do të vazhdojë lideri i ri Konservatorëve dhe njëherësh kryeministri i ri britanik ta nxjerrë Britaninë nga Bashkimi Europian?
Po. Asnjë nga anëtarët e parlamentit që mbështetën dorëheqjen e Meit nuk do as të kthejë vendimin për Brexit, as të mbahet një referendum i dytë.
Kushdo që do të fitojë garën që do të hapet do ti duhet ti bëjë një apel 100,000 aktivistëve të partisë së Torive. Shumica e këtyre të fundit këmbëngulin ose për një Brexit të fortë, thënë në linjat e marrëveshjes së BE me Kanadanë, ose për një dalje pa marrëveshje.
Por Ken Clarke, ish kancelari eurofil i Torive, bëri një apel ditën e premte. Ai tha se shumë mbështetës të Brexit në partinë e tij “imagjinojnë se partia tashmë do të bashkohet pas një lideri që i ngjan më shumë Nigel Farage.”
E më pas shtoi: “Unë nuk mendoj se kjo do të ndodhë.”
A do të ketë kryeministri i ri më shumë shanse për të bindur parlamentin dhe të arrijë një marrëveshje?
Me shumë mundësi po.
Lideri i ri i Konservatorëve do të kundërshtohet nga BE nëse të përpiqet të rihapë marrëveshjen e daljes, përfshi këtu edhe çështjen e shumë përfolur të kufirit me Irlandën. Kjo e fundit ka qenë një pikë aspak e pëlqyer nga euroskeptikët Konservativë në parlament, të cilët druhen se kjo mund të çojë Britaninë drejt një bashkimi doganor me Brukselin.
Bashkimi Europian insiston se nuk ka asnjë mundësi që të bëhen ndryshime në marrëveshje. “Marrëveshja e daljes nuk mund të rihapet as të rinegocioet,” tha një përfaqësues i Komisionit Europian të enjten.
Megjithatë, kryeministri i ri britanik mund të përfitojë diçka nëse rinegocion pjesën jo thelbësore të marrëveshjes se May-t, një deklaratë politike jo detyruese, e cila vendos kornizën e ardhshme për marrëdhëniet tregtare Britani – BE. Liderët europianë dhe komisioni kanë nënvizuar vazhdimisht dëshirën e tyre për ta rishikuar këtë pjesë të marrëveshjes. Michel Barnier, negociatori kryesor i BE për Brexit, ka thënë se mund të ketë një draft të ri për çështje ditësh ose orësh.
Zonja May u përpoq ta ndiqte rrugën e rinegociimit në lidhje me këtë deklaratë politike por ishte shumë vonë. Një lider me një mandat të ri do të ketë më shumë mundësi t’ja shesë këtë strategji anëtarëve të parlamentit. Për shembull, Boris Johnson, i cili udhëhoqi fushatën për Brexit në 2016, ka votuar njëherë pro marrëveshjes së May-t në mars. Nuk është çudi që të jetë ai që mund ta çojë përpara këtë marrëveshje si kryeministër.
A rriten mundësitë për një Brexit pa marrëveshje pas rënies politike të zonjës May?
Po. Për disa kandidatë, si përshembull Dominic Raab, ish sekretari Brexit-it, mbështesin një Brexit pa marrëveshje më mirë sesa një dalje nga BE me marrëveshjen e May-t.
Nëse zoti Raab do të fitonte lidershipin e Konservatorëve atëherë një Brexit pa marrëveshje do të ishte shumë i mundshëm. Një numër i madh parlamentarësh kanë votuar kundër daljes pa marrëveshje.
Por gjithsesi, Instituti mbi Qeverinë thotë se është pothuajse e pamundur për anëtarët e parlamentit të ndalojnë një kryeministër i cili do të jetë i vendosur ta nxjerrë Britaninë pa marrëveshje. “Procedura parlamentare nuk ofron asnjë rrugë dhe e vetmja mënyrë për të bllokuar një ‘no deal’ është një votë mosbesimi, çka do të përbënte një bast shumë të rrezikshëm për deputetët konservatorë” tha Maddy Thimont-Jack nga Instituti mbi Qeverinë.
Por meqenëse se debati publik në Britani po polarizohet shumë mes atyre që janë për dalje pa marrëveshje dhe atyre që duan një referendum të dytë, shanset për këtë të fundit mund të jenë në rritje, sidomos nëse lideri i ri i Torive bën thirrje për zgjedhje të reja të përgjithshme.
Si do të sillet BE-ja me kryeministrin e ri?
Kryeqyteteve të vendeve të BE i është sosur durimi më parlamentin britanik dhe ngjarjet e kësaj janë vetëm sa e kanë shtuar frustrimin.
Presidenti i Komisionit Europian, Jean-Claude Junker, tha për CNN të mërkurën se ai “është ngopur me këto sepse e dimë që po presim sërish për një shtyrje të afatit”. Gjithsesi, se kush do të jetë pasardhësi i May-t nuk do të ketë shumë rëndësi për BE. Kushdo që të jetë do të përballet menjëherë me presion nga Brukseli dhe qeveritë e vendeve anëtare të BE për të sqaruar nëse do të përpiqet të bindë parlamentin për marrëveshjen apo do të rrezikojë me një Brexit pa marrëveshje.
A do ti japë më shumë kohë BE-ja Britanisë së Madhe për të evituar një Brexit pa marrëveshje?
Vijat ndarëse midis vendeve të BE mbi çështjen se sa larg mund të shkojmë për të evituar ‘no deal’ Brexit u bën të qarta në Prill, kur liderët e vendeve anëtare debatuan në lidhje me kërkesën e zonjës May për ta shtyrë afatin e Brexit.
Presidenti Macron refuzoi cdo shtyrje deri më 2020, duke thënë se Brexit po dëmton projektin Europian. Ndërsa kancelarja gjermane Angela Merkel tha se Britanisë i duhen dhënë sa më shumë mundësi për të mos dalë pa një marrëveshje.
Në një intervistë këtë javë për Le Soir, zoti Macron la të kuptohej se nuk dëshironte ta zgjaste më këtë proces. Ai tha për gazetën belge se duke zgjedhur vazhdimisht “alternativën e thjeshtë” të shtyrjes “ne jemi duke tradhtuar njëkohësisht britanikët dhe interesat e BE” Komisioni Europian dhe Këshilli Europian i vendeve anëtare do të ndryshojnë liderët e tyre në ditët dhe javët pas 31 tetorit, kur është caktuar dhe data për daljen e Britanisë.
Ndërkohë që institucionet e Brukselit nuk do të duan të përballen me gjithë kaosin që do të sillte një ‘no deal’, Britania duhet të vendosë se çfarë do të bëjë me kohën që mund ti jepet shtesë. Duhet të vendosë nëse do ta përdorë për të mbajtur zgjedhje të parakohshme, një referendum të dytë apo do të përdorë ndonjë taktikë për të kaluar marrëveshjen në parlament. Nëse Britania do të dalë nga BE me apo pa marrëveshje kjo mbetet në dorë të sajë. Ata që kanë qëndrime të ngjashme me zotin Macron janë shumë të vështirë për tu joshur të japin përsëri kohë shtesë. Çështja kryesore është se sa do të jetë i gatshëm një kryeministër për një Brexit të fortë ta bëjë atë realitet. /Burimi: Financial Times
