Konflikti i Italisë me Brukselin zbulon trilemën e parashikuar që në 1897

Komisioni Evropian refuzon buxhetin e Italisë

Por i jep Romës tri javë kohë për tu menduar përsëri

Ashtu si një çift garuesish për çmime përpara një gare, Komisioni Europian dhe qeveria italiane po qëndrojnë dhëmb për dhëmb. Më 23 tetor Brukseli kërkoi që koalicioni populist në Romë të rishkruajë buxhetin e saj të 2019. Është hera e parë që nga fillimi i euros që komisioni ka hedhur poshtë projektin fiskal të një shteti anëtar.

Ai argumenton se buxheti italian përfaqëson një devijim nga objektivat e rëna dakord “pa precedent në historinë e paktit të stabilitetit”, në marrëveshjen e BE për disiplinimin e financave publike. Partnerët e koalicionit në Romë, Lëvizja Five Star (m5s) dhe e djathta Northern League, planifikojnë një defiçit prej 2.4% të gdp-tre herë më shumë se kufiri i arritur me qeverinë e mëparshme të Italisë.

Komisionerët, deklaruan se Matteo Salvini “nuk po sulmonte një qeveri, por një popull”. Zëvendëskryeministri i tij, Luigi Di Maio i m5s, huazoi diçka nga Franklin Roosevelt për t’u thënë italianëve:

“E vetmja gjë për t’u frikësuar është vetë frika.” Aluzioni i tij pa dyshim ishte i qëllimshëm.

Buxheti parashikon një zgjatje të përfitimeve të mirëqenies për të varfrit dhe të papunët, si dhe shkurtime selektive të taksave. Ai gjithashtu hoqi një reformë pensionesh në mënyrë që disa punonjës të jenë në gjendje të dalin në pension në moshën 62 vjeçare. (Koalicioni imagjinon, realisht, se duke shmangur grabitësit nga fuqia punëtore, do të krijojë vende pune për të rinjtë.)

Pjesë e buxhetit mund të stimulojnë rritjen në periudhën afatmesme, ndonëse mungojnë reformat e nevojshme. Por ajo që dekurajon komisionin dhe tregjet është se, ndërkohë, një deficit më i gjerë nuk do të bëjë sa duhet për të ulur borxhin publik të frikshëm të Italisë prej rreth 130% të gdp-së. Buxheti mbështetet në parashikimet e rritjes që ekzagjerojnë egërsisht efektet shumëzuese të shpenzimeve të reja.

Rreziku është se mosbesimi në aftësinë e Italisë për të shlyer borxhet e tij mund të shkaktojë një emergjencë në eurozonë. Shqetësimi mbi Italinë përqëndrohet në një “çarje fatkeqe” . E cila lidh shtetet e eurozonës me sistemet e tyre bankare. Pasi investitorët kërkojnë norma më të larta mbi obligacionet italiane (të cilat tashmë janë në nivele pesëvjeçare), vlera e tyre do të binte, duke e ulur bilancin .

Për vite borxhi italian ka qenë elefant në dhomën e zonës së monedhës së përbashkët. Një gjigand që ka kërcënuar një krizë në një ekonomi që (ndryshe nga Greqia) është shumë e madhe për të shpëtuar. Komisioni fillimisht ra dakord me qeverinë e re italiane në një frymë të kujdesshme, të inkurajuar nga një kompromis i propozuar nga ministri i Financave, Giovanni Tria, me një deficit prej 1.9%.

Komisioni shpresonte që duke shmangur retorikën konfrontuese dhe duke i dhënë qeverisë kohën, mund ta ndihmonte.

Më 18 tetor, Pierre Moscovici, një komisioner ekonomik i zellshëm, vizitoi Romën në një përpjekje të fundit për të “sqaruar” planet buxhetore. Por vizita e tij vetëm konfirmoi atë që shumë prej Brukselit kanë filluar të dyshojnë. Se MrTria ka pak fuqi reale në një qeveri të dominuar nga udhëheqësit e partive te të cilët komisioni ka pak akses.

Frika për asnjërën nga palët e mbështetjes ishte mjaft e besueshme këtë javë. Aq sa për të shqetësuar tregun e aksioneve tashmë të shqetësuar për mosmarrëveshjen tregtare të SHBA-Kinë dhe çështjen Khashoggi. Sidoqoftë horizonti kohor në këtë mosmarrëveshje është i gjatë. Qeveria italiane ka kohë deri më më 13 nëntor për të reaguar ndaj refuzimit të komisionit. Pastaj komisioni ka edhe tre javë kohë për t’iu përgjigjur.

Faktorë të tjerë do të forcojnë vendosmërinë e populistëve. Popullariteti i Lidhjes pothuajse ka dyfishuar vlerësimet e votimit që nga zgjedhjet e përgjithshme në mars, ka mbyllur partnerët e koalicionit në një rivalitet që i lë atyre pak hapësirë për kompromis.
Do të jetë veçanërisht e vështirë për z. Di Maio të tërhiqet. Sepse ka mbrojtur sigurimin e miratimit të qeverisë për një deficit më të madh. Si arritjen e tij kryesore që nga hyrja në detyrë.

“Ata duan të perceptohen si shumë të vështirë”, thotë Giovanni Orsina, drejtor i shkollës së qeverisjes në universitet në Romë.

Drama italiane lundron në debate të gjera. Një samit në dhjetor do të diskutojë lëvizjet drejt një buxheti të përbashkët dhe një fondi më të fortë shpëtimi për bankat në vështirësi – mbetjet modeste të propozimeve për reforma shumë më të mëdha të zhvilluara nga Emmanuel Macron, presidenti i Francës, vjeshtën e kaluar.

Një aleancë e shteteve anembanë nordike dhe baltike, e quajtur “Lidhja Hanseatike”, është kundër këtyre propozimeve të buta. Një qeveri që thyen rregullat dhe komisionet në Romë e bën të pafundësisht më të vështirë të bindë skeptikët e tillë se planet nuk rrezikojnë kursimet dhe buxhetet e evropianëve të veriut.

Konflikti i Italisë me Brukselin zbulon një trilemë evropiane

Në romanin e tij “Viti 3000: Një ëndërr”, nga 1897, shkrimtari italian Paolo Mantegazza u provua si një orakull i shkathët. Qytetarët e së ardhmes së tij të imagjinuar gëzojnë ajër të kondicionuar, energji të pastër, karta krediti dhe argëtim virtual-realitet. Një luftë gjigante në Evropë është ndjekur nga paqja, integrimi i kontinentit dhe një monedhë e vetme. Megjithatë këtu imagjinata e autorit e tejkalon realitetin e sotëm. Shtetet e Bashkuara të Evropës së tij janë një shembull i federalizmit demokratik. “Sa e lehtë dhe e drejtpërdrejtë është qeverisja”, komenton narratori, “kur burrat, familjet dhe komunat janë vetëqeverisëse.”

Saga tregon për një realitet modern që romancieri italian nuk arriti të parashikonte: ajo që Dani Rodrik e quan “trilemma e pashmangshme e ekonomisë botërore”. Në një botë të globalizuar, mendon profesori i Harvardit, një vend mund të mund të ketë integrim ekonomik, shtet komb ose politikë demokratike, por jo të treja të plota. Mund të zgjedhësh integrimin dhe shtetin-komb, por do të heqësh dorë nga kontrolli demokratik tek institucionet tekniko-supranacionale.

Mund të zgjedhësh integrimin dhe demokracinë, por duhet të heqësh dorë nga shteti kombëtar dhe zhduku në qeverisjen mbikombëtare. Ose mund të zgjedhësh shtetin kombëtar dhe demokracinë duke përqafuar vetëmjafuteshmërinë e varfër . Konfrontimi midis Romës dhe Brukselit, përmbledh paaftësinë e Evropës për të negociuar këtë trilemë. (Sidoqoftë, Australia, siç raportojmë në vende të tjera, duket të jetë e aftë ta bëjë këtë, së paku për tani.)
Eurozona është e integruar sa duhet për të përfituar përfitime ekonomike. Italia ka një suficit tregtar dhe ka grumbulluar pjesën më të madhe të borxhit të saj të tanishëm para se të bashkohet me euro. Përfitimet e integrimit nuk janë mjaft të dukshme në një vend që ka përjetuar rritje të ngadaltë gjatë dy dekadave të kaluara. Kjo është e dukshme kudo në Itali.

Nga dritaret e dyqaneve e sheshet publike, shpesh duket se pak është rinovuar, rindërtuar ose zëvendësuar për dekada të tëra. Një vend i bukur është shëmtuar nga një situatë që vështirë se ilustron përfitimet e integrimit ekonomik.

Për çështjen e shtetit komb, po ashtu, zona euro nuk dështon tërësisht. Qeveritë mund të ndjekin rrugë disi të dallueshme dhe të vendosin buxhetet e tyre.
Megjithatë, gjatë gjithë kohëzgjatjes së krizës në eurozonë, sovraniteti kombëtar nëse nuk u asgjësua, të paktën u shkurtua nga Brukseli dhe tregjet. Në vitin 2011, presioni evropian ndihmoi në shtyrjen e Silvio Berlusconi në Itali dhe Xhorxh Papandreu në Greqi në favor zëvendësimeve teknokratike. Në vitin 2015, 61% e grekëve votuan kundër kushteve të shpëtimit që qeveria pranoi.

Më herët këtë vit, presidenti i Italisë vuri veton ndaj propozimit të qeverisë së re për ministrin e financave, Paolo Savona, për pikëpamjet e tij euroskeptike. Të gjitha këto mund të jenë të pranueshme nëse votuesit kanë më shumë kontroll demokratik. Megjithatë, këtu, gjithashtu, Evropa I bie shkurt .
BE është demokratike – komisioni i tij ekzekutiv emërohet nga qeveritë e zgjedhura. Qeveritë e zgjedhura përbëjnë këshillin, votuesit e zgjedhin drejtpërdrejt parlamentin por kjo demokraci është me të meta. Pjesëmarrja në zgjedhjet evropiane është e ulët. Gjermanët dhe veriorët e tjerë nuk ndiejnë mjaft solidaritet ndaj jugut për të ndarë borxhet e tyre.

Bëj zgjedhjen tënde

Gjëja e arsyeshme do të ishte që evropianët të vendosin njëherë e përgjithmonë. Të vendosin cilën nga pikat e trekëndëshit të zotit Rodrik ata janë më të gatshëm të humbasin.

Tendenca të ndryshme politike mbajnë qëndrime të ndryshme për këtë. Por askush nuk tregohet i sinqertë në lidhje me pengesat. Administrimi i BE-së për eurozonën pranon ekzistencën e veçantë të shteteve-komb. Dhe kërkon të ruajë përfitimet e integrimit ekonomik, por në kurriz të kontrollit të plotë demokratik.

Federalistët si Emmanuel Macron dëshirojnë më shumë integrim dhe më shumë demokraci evropiane. Por ngurrojnë të pranojnë se kjo do të thotë dobësimin e shteteve-komb. Dhe nacionalistët euroskeptikë, si Matteo Salvini i Lidhjes flirton me largimin e euros. Edhe pse më pak tani se në të kaluarën,në efekt të nxitjes së demokracisë dhe shtetit komb mbi integrimin ekonomik, pa qenë i ndershëm në lidhje me koston.

Tani për tani, BE do të vazhdojë të përzihet. Duke u përpjekur dhe duke dështuar që të ketë të tre komponentët e trekëndëshit të Z. Rodrik. Por përfundimisht anëtarët mund të kenë nevojë të zgjedhin. Është e pamundur, por ende e imagjinueshme, se konflikti midis Brukselit dhe Romës do të çojë në një krizë të plotë. Duke i detyruar europianët të zgjedhin midis integrimit dhe shtetit komb, për shembull.