Analisti Mustafa Nano është i vetmi që përpiqet të provokojë debate historike në këto ditë të nxehta vere. Ndërsa më herët tha se nëna e Skënderbeut është serbe sot deklaron se shqiptarët s’janë Ilir. Edhe pse historianët nuk e kanë marrë asnjëherë seriozisht, Muç Nano ia ka dalë të jetë në media edhe pa bërë asgjë tjetër përpos këtyre deklarave në mediume të ndryshme.
Së fundmi, ai ishte i ftuar në emisionion “Fol me mua, fol me ata”, të gazetarit Enkel Demi në Televizionin Publik Shqiptar (TVSH) kur u shpreh: “Nuk është provuar që ne jemi ilir”. Ai shton më tej se beson mbi prejardhjen ilire të shqiptarëve, por sipas tij kjo mbetet e paprovuar.
“Nuk është provuar që jemi ilirë. Janë hamendësime me pak prova. Dihet kush janë serbët, sllavët apo grekët. Ne kemi një periudhë të errët informacioni që nuk provon vazhdimësinë. Ka shumë gjasa të jemi ilirë se nuk ka kush të jetë tjetër, por kjo nuk është provuar. Të thuash që shqiptarët dhe grekët rrjedhin nga pellazgët nuk ka prova. Përderisa është me pikëpyetje nga vijmë ne nuk provohet as kjo”, tha Nano.
Sa i përket provokimit që shkaktoi deklarata e tij për nënën e Skëndërbeut, Nano thotë se ka ndodhur për shkak se ruhet me fanatizëm imazhi i heroit.
“Nuk e di pse provokoi. Nuk bëhet fjalë për vajzë e tij, që të mund të themi se e bëri pasi vdiq i ati. Bëhet fjalë për nënën e Skënderbeut dhe është problemi për të ruajtur imazhin e Skënderbeut dhe kjo e Plasarit pak”, deklaroi Nano. Ndërsa tendencën e vendeve ballkanike për të marrë autorësinë e atij që e nisi i pari eposin, Nano e cilëson të kotë, pasi sipas tij ka një korpus rajonal të kulturës rajonale orale që nuk përcakton dot fillimin.
“Është një epos ballkanik dhe ne zihemi kush e ka nisur. Nuk ka prova që eposi është i hershëm, askush s’e di kur daton. Keni një korpus ballkanik të kulturës orale. Kemi marrë dhe kemi dhënë”, shprehet ai.
Nano është ndalur edhe te pretendimet serbe për Kosovën, ku ai thotë se janë pa kuptim për aq kohë sa ka shumicë shqiptare. Ai nuk përjashton mundësinë që në Kosovë të ketë pasur shumicë serbe, megjithatë tashmë realiteti është i qartë.
“Kosova është e shqiptarëve sot sepse shumica janë shqiptarë, në shekullin 12 nuk e dimë nëse ka pasur shumicë shqiptarësh. Mund të ketë pasur shumicë serbe. Fati i një populli sot nuk përcaktohet nga historia. Kosova ka shumicë shqiptare dhe i përket atij 90%-ëshi. Serbët e kanë humbur Kosovën njëherë e mirë”, u shpreh ai.
