Cilat vende europiane ofrojnë ushqim falas për studentët?

Një e katërta e fëmijëve në vendet anëtare të BE-së ishin në rrezik të varfërisë ose përjashtimit social. Disa familje kanë vështirësi për të ushqyer fëmijët e tyre. Ushqimet shkollore falas ose të subvencionuara mund të ndihmojnë për t’u siguruar që fëmijët ushqehen dhe u japin atyre ushqimin e duhur. Por ofrimi i ushqimeve shkollore falas në BE ndryshon ndjeshëm.

Pesë vende të BE-së ofrojnë ushqim universal falas në shkollë për të paktën disa mosha. Të tjerët kryesisht ofrojnë ushqim për studentët, familjet e të cilëve marrin përfitime të lidhura me të ardhurat.

Pagat ranë në shumicën e vendeve evropiane, ndërsa inflacioni arriti nivelet më të larta në vitin 2022. Familjet me të ardhura të ulëta po luftojnë për të përballuar krizën e kostos së jetesës.

Sipas një artikulli akademik të botuar së fundmi me titull “Ushqime falas në shkollë për të gjithë fëmijët e varfër në Evropë: Një objektiv i rëndësishëm dhe i përballueshëm?” nga Anne-Catherine Guio e Institutit të Kërkimeve Sociale-Ekonomike të Luksemburgut, përparësia politike që i jepet ofrimit të ushqimeve shkollore falas për fëmijët në nevojë ndryshon ndjeshëm në mbarë BE-në.

Euronews raporton se disa vende i japin qartë prioritet një dispozite të tillë për të gjithë, ose shumicën e fëmijëve, ndërsa të tjera synojnë të arrijnë fëmijët në situata vulnerabël ose disa shkolla. Disa programe pilot ekzistojnë në disa vende ku ushqimet shkollore nuk ofrohen në shkallë të gjerë.

Me ‘vakte të plota’ nënkuptohet dreka shkollore, e cila nuk përfshin klubet e mëngjesit, programet e frutave ose qumështit të shkollës ose sanduiçe.

Që nga viti 2021, praktikat e ofrimit mund të grupohen në katër kategori sipas kërkimeve të financuara nga Komisioni Evropian.

Ushqime universale falas:

Finlanda, Suedia dhe Estonia janë tre vendet anëtare të BE-së që ofrojnë ushqime universale falas për të gjitha grupmoshat.

Letonia dhe Lituania ofrojnë ushqime falas për disa nivele. Një vakt i plotë në ditë jepet për nxënësit e klasës së parë deri në klasën e katërt, dhe në disa komuna, për nxënësit më të rritur. Në vitin 2020, Lituania filloi të ofrojë ushqim falas për nxënësit parashkollorë dhe të klasës së parë.

Ushqime falas të synuara në të gjithë vendin

Janë 10 shtete anëtare të BE-së që ofrojnë ushqim falas për fëmijët me të ardhura të ulëta dhe grupe të tjera fëmijësh që mund të përballen me disavantazhe, si fëmijët në kujdesin publik dhe fëmijët refugjatë. Kriteret e pranueshmërisë në këtë grup ndryshojnë.

Qipro: Është falas në shkollat fillore gjithëditore për nxënësit që jetojnë në familje që marrin të ardhura minimale bruto, fëmijët e azilkërkuesve, fëmijët migrantë të pashoqëruar, fëmijët nën kujdestarinë e shtetit dhe fëmijët në familjet ku një anëtar ka një paaftësi e rëndë ose problem shëndetësor.

Çekia: Është falas për fëmijët me të ardhura të ulëta të moshës 3-15 vjeç (që marrin të ardhura minimale) nëse shkollat marrin pjesë në skemën e financimit.

Gjermani: Dreka ofrohet vetëm në shkollat gjithëditore, kryesisht të subvencionuara. Mund të rimbursohet si pjesë e përfitimeve të arsimit dhe pjesëmarrjes së familjeve me të ardhura të ulëta me fëmijë me mbështetje të të ardhurave bazë për punëkërkuesit, asistencë sociale, përfitime azilkërkuesish ose përfitime suplementare për fëmijë ose përfitime strehimi.

Hungari: Është falas në shkollën fillore (50% ulje në shkollën e mesme) për fëmijët që marrin përfitime të rregullta për mbrojtjen e fëmijëve ose në kujdestari.

Luksemburg: Çmimi varet nga të ardhurat e familjes. Është falas për fëmijët që jetojnë në një familje me të ardhura minimale ose për fëmijët e identifikuar nga zyrat sociale lokale si “përjetojnë pasiguri ose përjashtim social”.

Maltë: Është falas vetëm në shkollat shtetërore për fëmijët në familje me të ardhura të ulëta; ata me një student/prind/vëlla që vuan nga një sëmundje terminale ose sëmundje kronike e shëndetit mendor; studentët që përjetojnë neglizhencë për shkak të vështirësive familjare, dhunës në familje ose abuzimit me substancat; dhe ata me status refugjati ose azilkërkues/mbrojtje të përkohshme plotësuese.

Portugali: Çmimi varet nga të ardhurat e familjes. Është falas për fëmijët që jetojnë në një familje me të ardhura të ulëta ose me aftësi të kufizuara.

Sllovakia: Është falas për fëmijët që jetojnë në një familje me të ardhura të ulëta në shkollat fillore dhe për të gjithë fëmijët në vitin e fundit të arsimit parashkollor.

Slloveni: Është falas për fëmijët që jetojnë në një familje me të ardhura të ulëta.

Spanjë: Praktikat e ofrimit ndryshojnë midis komuniteteve autonome dhe dy qyteteve autonome. Mund të jetë falas për fëmijët që jetojnë në një familje me të ardhura të ulëta, fëmijët në kujdestari, fëmijët në një familje që vuajnë nga dhuna me bazë gjinore, viktimat e terrorizmit, të miturit e pashoqëruar dhe ata me aftësi të kufizuara.

Mbretëria e Bashkuar: Kjo varet nga të ardhurat e familjes.

Ushqimet e subvencionuara dhe/ose ushqimet falas që nuk mbulojnë të gjithë vendin

Disa vende preferojnë të synojnë kryesisht shkollat sesa individët. Shkollat përgjithësisht zgjidhen në rajone të pafavorizuara. Janë gjithashtu 10 shtete anëtare të BE-së që ofrojnë ushqime të subvencionuara dhe/ose ushqime falas, por nuk mbulojnë të gjithë vendin. Ato janë Austria, Belgjika, Bullgaria, Greqia, Franca, Kroacia, Irlanda, Italia, Polonia dhe Rumania.

Në Francë, vaktet janë falas në rreth 50 komuna nga 35,000. Çmimi varet nga të ardhurat e familjes në shumicën e qyteteve të mëdha. Si pjesë e planit të veprimit për varfërinë 2017, autoritetet vendore që ofrojnë një shkallë çmimesh progresive me segmente çmimesh të barabarta ose nën 1 euro mund të përfitojnë nga një kontribut shtetëror.

Në Belgjikë, një projekt pilot është kryer në mesin e komunitetit frëngjishtfolës, i cili synon shkollat më të pafavorizuara vetëm në nivelin parafillor.