Opinion.al
Nuk ka rezultat
View All Result
KONTAKT
  • Hyrja
  • Kryesore
  • Aktualitet
    • Politikë
    • Kronikë
    • Sociale
  • Unë shkruaj
  • Komente
  • Bota
  • Sport
  • InstaBIZ
  • OPINION WEB TV
    • Emisionet
    • U tha në Opinion
    • Si u Veshën
  • Life Style
    • Shëndeti
    • Jetë dhe Stil
    • Teknologji
    • Kulturë
Opinion.al
Nuk ka rezultat
View All Result

1907 / Studimi i Dr. Franz Baron Nopcsa mbi vrasjet në Shqipërinë e veriut

2022/06/25 at 2:23 PM
në -Kulturë, Te Fundit
Kohë leximi: 4 min
A A
1907 / Studimi i Dr. Franz Baron Nopcsa mbi vrasjet në Shqipërinë e veriut

Nga Aurenc Bebja


 Revista “Union géographique du Nord de la France” ka botuar në buletinin e saj studimin e Dr. Franz Baron Nopcsa (Franc Nopçës) mbi vrasjet në Shqipërinë e Veriut botuar më 1907 në buletinin e Shoqërisë Gjeografike të Vjenës.

Vrasjet në Shqipërinë e Veriut

Kjo është një statistikë shumë kurioze e publikuar nga Dr. Franz Baron Nopcsa në Buletinin e Shoqërisë Gjeografike të Vjenës (1) – [(1) 1907. Vol. 5o. Nr 8, f. 429].

Është e sigurt që Shqipëria e Veriut nuk është një vend me siguri ideale dhe atje vrasjet janë tmerrësisht të shpeshta; një nga autorët më seriozë, Dr. Hassert, vlerësoi numrin në 25 deri në 75% të vdekjeve në popullsinë mashkullore. Dr. Nopcsa është i prirur të rehabilitojë shqiptarët duke reduktuar këto shifra. Ai u përpoq të krijonte punën e tij duke shqyrtuar me kujdes regjistrat e famullive (kishave). Por ai duhet të pranojë se rezultatet e tij janë vetëm të përafërta, sepse regjistrat janë mbajtur jashtëzakonisht keq dhe pastorët (priftërinjtë) ndonjëherë harrojnë, për vite të tëra, të bëjnë ndonjë regjistrim në to. Kjo është një nga hijeshitë e statistikave: ato mund të fillojnë pa pushim, duke arritur çdo herë në një përfundim të ri.

Sipas autorit tonë, numri i vrasjeve do të ishte i parëndësishëm (tepër i ulët); nuk do të kalonte mesatarisht 19 % të numrit të përgjithshëm të vdekjeve në popullsinë mashkullore katolike, duke përfshirë sigurisht fëmijët.

Në famullinë e Toplanës, me 420 banorë, nga 26 vdekje burrash të shënuara nga viti 1894 deri në vitin 1904, 11 kanë ndodhur për vrasje, ose 42,3 %, shifër e respektueshme. Për më tepër, në vend ekziston një shprehje plotësisht qetësuese “të vritesh si në Toplanë”.

Në famullinë e Spaçit, nga 25 vdekje, nga viti 1901 deri në vitin 1905, ka deri në 17 vdekje natyrore.

Në shumicën e famullive, përqindja e vrasjeve luhatet midis 20 dhe 25 për qind të vdekjeve, një shifër vërtet e parëndësishme.

Të tjerat janë edhe më të lumtura. Ndër këto mund të citojmë Shllakun ku statisticieni ia doli, duke marrë një periudhë 15-vjeçare, të ulte përqindjen e vrasjeve në 16 %, megjithëse, në vitin 1898, kur kishte vetëm 9 vdekje natyrore, një fyerje e shqiptuar të dielën e Pashkëve, para derës së kishës, shkaktoi pothuajse menjëherë 12 kufoma.

Në Blinisht, ku proporcioni i vrasjeve është 13 %, vërejmë se në vitin 1891 një individ u dënua me vdekje nga fshati dhe u pushkatua nga të gjithë banorët.

Nga të gjitha famullitë, zakonet tek e cila janë më të buta është Qafa e Malit, ku në pesë vjet, nga 18 vdekje, pati vetëm një vrasje. Imagjinoj që njerëzit e këtij fshati duhet të duken frikacakë, të mjerë për ata të Toplanës apo Nerfandinas, të cilët mund të mburren me një proporcion prej më shumë se 28 %.

Në këto vrasje duhet të dallojmë dy kategori: vrasjet parësore: ato që kanë si motiv vjedhjen, urrejtjen, zënkat dhe vrasjet dytësore, të shkaktuara nga hakmarrja apo provokimi.

Ky dallim është shumë interesant; fatkeqësia është se nuk mund të themi se sa krime bëjnë pjesë në secilën kategori, por mund të mendojmë se të paktën gjysma i përkasin të dytës, sepse hakmarrja është e detyrueshme dhe shpesh është mjeti i vetëm për të vënë drejtësi. Ky element duhet të merret parasysh për të vlerësuar karakterin shqiptar, sepse një shqiptar që vret kundërshtarin për hakmarrje është shumë më pak kriminel se një evropian i qytetëruar që sfidon armikun e tij në një duel, për kënaqësi të tij, ndërsa ai ka në dispozicion një mori mjetesh ligjore (të paktën ky është mendimi i baron Nopçës). Për më tepër, hakmarrja, dueli dhe harakiri janë vetëm variacione të të njëjtës temë.

Duhet theksuar, për nder të shqiptarëve, se vrasja e një gruaje është si të thuash e panjohur mes tyre. Është e vërtetë se kur burri e kap gruan në flagrancë (tradhti), ndonjëherë ndodh që një plumb i vetëm të shpojë çiftin fajtor.

Është e lehtë të shpjegohet shpeshtësia e vrasjeve në një vend ku të gjithë ecin të armatosur, dhe ku të gjithë janë krenarë, të prekshëm dhe lehtësisht të acaruar. Vrasja për vjedhje është e rrallë. Krimet e tjera shkaktohen nga injoranca. Kështu i pohoi autorit një burrë nga Bugjoni se më mirë të vdiste nga një armë zjarri sesa të vdiste, i moshuar dhe i sëmurë “në dyshek”. Është absolutisht e nevojshme të lavdërohet ky filozof që ka zgjuarsinë të preferojë pikërisht atë lloj vdekjeje që me shumë gjasa do të jetë e tija; në të vërtetë, sido që të jenë përfundimet e statistikave të zotit Nopcsa, nëse marrim parasysh, në shifrën e vdekjeve, individët që vdesin në fëmijëri apo adoleshencë, ata që i nënshtrohen një sëmundjeje dhe ata që humbin aksidentalisht, na shtyn të themi se me pak fjalë, çdo burrë i rritur, i shëndetshëm dhe i fortë, është absolutisht i sigurt se do të vritet dhe se nuk ka asnjë në një mijë që vdes paqësisht, nga pleqëria “në dyshekun e tij prej kashte”, sidomos duke pasur parasysh se statistika ka të bëjë vetëm me katolikët, me njerëzit që shkojnë në kishë dhe janë të njohur për pastorin e tyre, pra për pjesën më të qetë të popullsisë, gjë që është e mirë për pjesën tjetër.

 

 

* Nga Aurenc Bebja, Francë –  (Blogu © Dars (Klos), Mat – Albania)

https://www.darsiani.com/la-gazette/1907-studimi-i-dr-franz-baron-nopcsa-franc-nopces-mbi-vrasjet-ne-shqiperine-e-veriut/



Ju sugjerojmë

Punimet në superstradën Tiranë-Durrës, Rama: Korsitë e reja drejt përfundimit
Aktualitet

Punimet në superstradën Tiranë-Durrës, Rama: Korsitë e reja drejt përfundimit

8 Korrik, 2025 8:41 am
Aksident në hyrje të Lezhës, taksisti përfundon te “Trauma”
Aktualitet

Aksident në hyrje të Lezhës, taksisti përfundon te “Trauma”

8 Korrik, 2025 8:35 am
Fundi i Shtatorit mbyllet me temperatura mbi 30 gradë
Aktualitet

Parashikimi i motit, 8 korrik 2025

8 Korrik, 2025 8:30 am
Afro pesë muaj në qeli, Gjykata e Lartë vendos sot për Veliajn
Aktualitet

Afro pesë muaj në qeli, Gjykata e Lartë vendos sot për Veliajn

8 Korrik, 2025 8:26 am
Horoskopi, 22 nëntor 2023
Aktualitet

Horoskopi për ditën e sotme, 8 korrik 2025

8 Korrik, 2025 8:15 am
Zbulohet një specie e re zvarraniku fluturues, 200 milionë vjet e vjetër në SHBA
Bota

Zbulohet një specie e re zvarraniku fluturues, 200 milionë vjet e vjetër në SHBA

7 Korrik, 2025 10:43 pm
Qytetarit i kërkohet të paguajë 2 milionë e gjysmë, për një matës inekzistent
Aktualitet

Qytetarit i kërkohet të paguajë 2 milionë e gjysmë, për një matës inekzistent

7 Korrik, 2025 9:53 pm
Kosovë/ Policia arreston pesë zyrtarë policorë lidhur me incidentin në Lipjan
Rajoni

Kosovë/ Policia arreston pesë zyrtarë policorë lidhur me incidentin në Lipjan

7 Korrik, 2025 9:42 pm
Qytetet me temperaturat më të larta në Shqipëri, cilat janë “pikat e nxehta”
Aktualitet

Qytetet me temperaturat më të larta në Shqipëri, cilat janë “pikat e nxehta”

7 Korrik, 2025 9:23 pm
“U dogja duke bërë kafe”, historia e të moshuarit që jeton vetëm në barake
Aktualitet

“U dogja duke bërë kafe”, historia e të moshuarit që jeton vetëm në barake

7 Korrik, 2025 9:09 pm
Para
Rama në “France 24” për vendimin e Brukselit: Isha i zemëruar me Bullgarinë

Rama në "France 24" për vendimin e Brukselit: Isha i zemëruar me Bullgarinë

Ukraina kandidate për anëtarësim në BE, Rama: Shpresoj të mos presin 117 vjet

Ukraina kandidate për anëtarësim në BE, Rama: Shpresoj të mos presin 117 vjet

Rama nga Austria: Jemi të mirë dhe jemi të çmendur, më mirë të na keni me vete

Rama nga Austria: Jemi të mirë dhe jemi të çmendur, më mirë të na keni me vete
















TE FUNDIT

Punimet në superstradën Tiranë-Durrës, Rama: Korsitë e reja drejt përfundimit

Punimet në superstradën Tiranë-Durrës, Rama: Korsitë e reja drejt përfundimit
8 Korrik, 2025

Në rrjetet sociale kryeministri Edi Rama ka ndarë disa pamje të punimeve që po kryen për zgjerimin e autostradës që...

Lexo më shumë

Aksident në hyrje të Lezhës, taksisti përfundon te “Trauma”

Aksident në hyrje të Lezhës, taksisti përfundon te “Trauma”
8 Korrik, 2025

Një aksident është regjistruar pas mesnate në aksin rrugor Lezhë–Shkodër, pranë kryqëzimit të parë në hyrje të qytetit të Lezhës....

Lexo më shumë

Parashikimi i motit, 8 korrik 2025

Fundi i Shtatorit mbyllet me temperatura mbi 30 gradë
8 Korrik, 2025

Shqipëria ndodhet nën ndikimin e një vale të fuqishme të të nxehtit afrikan, e cila ka përfshirë të gjithë territorin...

Lexo më shumë

Afro pesë muaj në qeli, Gjykata e Lartë vendos sot për Veliajn

Afro pesë muaj në qeli, Gjykata e Lartë vendos sot për Veliajn
8 Korrik, 2025

Kryetari i Bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj, do të dalë sot, 8 korrik, para Gjykatës së Lartë ku do të...

Lexo më shumë
Opinion.al

Kategoritë

Kryesore

Aktualitet

Unë Shkruaj

Komente

Bota 

Sport 

Instabiz

Opinion Web Tv

Lifestyle

Galeri

Rreth Nesh

ON AIR: E hene – E marte – E merkure – 22:15 E ejnte – 21:00

OPINION nga Blendi Fevziu. Emisioni politik me i ndjekur dhe me i preferuar ne ekranet shqiptare.
“Opinion” vjen ne kater takime cdo jave – e hene, e marte, e merkure dhe takimi tradicional i te ejntes mbrema.
Cdo jave ne studion e Tv Klan, komente, analiza, debate, komente, intervista, personazhe, deshmi dhe fakte konkrete. Ngjarjet me te fundit dhe me te rendesishme ne jeten politike dhe sociale te vendit, me debatet, opinionet dhe analizat e te ftuarve ne studio.
Salloni i politikes dhe aktualitetit hap dyert 4 mbremje ne jave, per te degjuar opinionet e politikaneve dhe analisteve. Padron i shtepise, gazetari dhe analisti Blendi Fevziu.

Të gjitha të drejtat e rezervuara Opinion ©2025
Dev By Techzero1.com

Nuk ka rezultat
View All Result
  • Hyrja
  • Kryesore
  • Aktualitet
    • Politikë
    • Kronikë
    • Sociale
  • Unë shkruaj
  • Komente
  • Bota
  • Sport
  • InstaBIZ
  • OPINION WEB TV
    • Emisionet
    • U tha në Opinion
    • Si u Veshën
  • Life Style
    • Shëndeti
    • Jetë dhe Stil
    • Teknologji
    • Kulturë

Të gjitha të drejtat e rezervuara Opinion ©2025
Dev By Techzero1.com