Salla e Kuvendit të Shqipërisë ishte e mbushur plot dhe ekrani ku pasqyrohen votimet elektronike u mbush me të gjitha pika e mundshme jeshile në mesnatën e 21 korrikut 2016. Padyshim që kjo do të jetë një natë historike pasi me votim unanim 140 vota pro u miratuan ndryshimet kushtetuese të reformës në drejtësi.
Debati në salla publike dhe korridore kishte qenë një nga më të mëdhenjtë. Reforma mbështetej në opinionin publik, sipas një studimi të asaj kohe nga Instituti për Kërkime dhe Alternativa Zhvillim. Rreth 91% e shqiptarëve e mbështesnin miratimin e saj dhe 65% besonin se ajo do të miratohej me konsensus në Kuvend. Mazhoranca dhe opozita donin që çuarja përpara e kësaj reforme të ishte meritë e njërit ose tjetrit.
Ditët përpara miratimit kishin nxjerrë në publik emrat e institucioneve të reja si SPAK, BKH, KED, KLGJ, KLP si dhe vetingu i gjyqtarëve dhe prokurorëve. Megjithatë pika kishte ngecur procesi ishte zbatimi i paragrafit 88 të Opinionit të Komisionit të Venecias i cili garantonte moskapjen e KLGJ, KLP dhe organeve te vetingut. Kjo u zgjidh me marrëveshje se palët do të binin në konsensus për miratimin e anëtarëve të KLGJ dhe KLP. Disa madje thanë se kishte pasur edhe presione “selia e rrugës së Elbasanit” se do të konsideroheshin “të padëshirueshëm” për SHBA në rast se votonin kundër.
Reforma u votua por konsensusi nuk do të zgjaste më shumë se 48 orë. Opozita akuzoi mazhorancën se po tjetërsonte reformën dhe me afrimin e zgjedhjeve të 2017 hyri në çadër. Mazhoranca nga ana tjetër deklaroi se kjo bëhej për të penguar reformën dhe vazhdoi përpara në kuvend me emërimin e KED, Prokurores së Përkohshme të Përgjithshme dhe anëtarët e këshillave të vetingut.
Sot kemi dy palë “kundërshtare”, nga njëra anë opozita dhe presidenti Meta të cilët deklarojnë se reforma është “shtrembëruar” dhe “kapur” nga pushteti, ndërsa nga ana tjetër mazhoranca dhe ndërkombëtarët të cilët shprehen se zbatimi i reformës në drejtësi është një “sukses”.
Opozita thotë se marrëveshja për miratimin e ligjeve që do të pasonin ndryshimet kushtetuese u shkel.
“Ligjet qe u miratuan me pas me votat e mazhorances se asaj kohe shkelen, deformuan dhe zhbënë marrëveshjen e 21 korrikut dhe votën unanime te 22 korrikut. Ajo marrëveshje paskësh qene sa për te kandisur Opozitën qe te miratonte ndryshimet Kushtetuese qe mazhoranca nuk i miratonte dot pa Opozitën, sepse me pas i kishin votat qe u duheshin për te bere c’të donin me ligjet”.
Presidenti gjithashtu ka argumentuar se zbatimi i reformës në drejtësi si dhe ngritja e institucioneve që parashikon ajo janë bërë jo sipas ligjit madje për këtë ai bën përgjegjës drejtpërdrejt kryeministrin Rama.
“Kryeministri Rama 4 (katër) ditë pas hedhjes së shortit doli hapur dhe publikisht për t’u shprehur se nuk i pëlqenin emrat e anëtarëve të KED-së. Në datë 31 janar 2017, Kryeministri Rama shpërthen duke i kërcënuar drejtpërdrejt të gjithë anëtarët e KED-së, duke i shantazhuar se do t’i shkarkonte me vetting” shkruan presidenti pasi kishte sqaruar se “Asnjë gjyqtar apo prokuror nuk kundërshtoi rezultatet e shortit të hedhur për zgjedhjen e KED”.
Arsyet se përse kryeministri kishte në dorë të kërcënonte me vetting gjyqtarët dhe prokurorët opozita i argumenton duke thënë se “vetingun e kapen sepse ne listen e kandidateve kishin aplikuar vetem te majte nderkohe qe Opozita ishte ne çader. I gjithe mundi per moskapjen e vetingut bazuar tek Paragrafi 88, i permbyllur me 21 korrik 2016 vajti dem. Profesionistet jo te majte nuk guxuan te kandidonin, dhe ne ato raste qe guxuan, u perjashtuan ne fazen e verifikimit te kandidaturave. Dhe kur u perzgjodhen antaret, zgjedhja qe kishte Opozita ishte mes te kuqes dhe rozes”.
Kryeministri Rama tha në sallën e kuvendit ditën e miratimit të reformës se ajo “do të çelë siparin e një revolucioni në sistemin e drejtësisë” dhe se “gjykatësit e prokurorët e korruptuar do i fshinte fshesa e vetingut”. Në fushatën e zgjedhjeve vendore të 30 qershorit, rreth 3 vite më vonë ai ritheksoi se reforma në drejtësi “nuk ka kthim pas” dhe se zbatimi i saj po ecën me hapa të suksesshëm.
Ambasada e SHBA dhe zyrtarë të BE kanë deklaruar se “reforma në drejtësi është e panegociueshme” dhe kanë përshëndetur disa herë ecurinë se saj. Madje edhe në situatën kur vendi ka ngelur pa Gjykatë të Lartë dhe Kushtetuese ata kanë theksuar se reforma “duhet të ecë me hapa të shpejtë” që këto institucione të jenë përsëri funksionale.
Megjithëse ka 3 vite që është miratuar, reforma në drejtësi është ende subjekt i diskutimeve mbi zbatueshmërinë e saj dhe ende institucionet që ajo parashikon nuk janë bërë plotësisht funksionale, madje disa kanë dalë jashtë funksioni. Së fundi pritet ngritja e SPAK, i cili siç u shpreh edhe kryetari i KLP do të nisë punën në shtator por pa BHK dhe anëtarë të vetuar siç duket edhe ky institucion nuk do të “çelet” i plotë siç e parashikoi 3 vite më parë projektligji i reformës në drejtësi. /Opinion.al
