Gazeta kulturore franceze, “Comoedia”, ka botuar, të hënën e 6 qershorit 1927, në ballinë, letrën e Firmin Gemier (themelues i Théâtre mondial, Paris), i cili ka reaguar asokohe ndaj akuzave të Aleksandër Moisiut, botuar një ditë më parë po në këtë gazetë. Aurenc Bebja, nëpërmjet blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë dokumentin në vijim për publikun shqiptar :
Çështja e Kammerspiele-s
Z. Gémier i përgjigjet Z. Aleksandër Moisiut
Në numrin tonë të së dielës së kaluar, ne botuam një shkresë në të cilën z. Aleksandër Moisiu shpjegoi arsyet e mungesës së Kammerspiele-s në Atelier, ku do të zhvilloheshin shfaqjet.
Kësaj shkrese, z. Firmin Gémier i përgjigjet me anë të letrës në vijim :
Z. Kryeredaktor,
Vërej në letrën e Moisiut drejtuar të dielën në mëngjes Comoedia-s, pasazhin e mëposhtëm :
“Por arsyeja vendimtare e heqjes dorë nga ana ime ka qenë qëndrimi i z. Gémier, themelues i “Teatrit Botëror – Théâtre mondial”, i cili, në një letër drejtuar një zyrtari të Legatës Austriake në Paris, u shpreh kundër ardhjes së Kammerspiele-s, që, sipas tij, do të dëmtonte festivalin e këtij “Teatri Botëror”.”
Kundërshtoj zyrtarisht këto absurditete. Asnjëherë, as në një letër apo në qëndrimet e mia, nuk kam qenë kundër ardhjes së trupave të huaja, cilado qoftë ajo. Nga ana ime, kjo do të ishte paradoksale, nëse gjykojmë artistët e shumtë të të gjitha kombeve që u pritën në Opera, Champs-Elysées, tek Pleyel, Gaveau etj.
Dhe pastaj, kujt do t’i tregojë Moisiu që një aktor që ka firmosur një angazhim jashtë vendit, i cili e di se teatri ku ai duhet të luajë tashmë ka një qira të siguruar për disa mbrëmje, jo që nuk mund të përjashtojë mbajtjen e këtij angazhimi, por edhe nuk mund të pengojë shokët e tij që ta përmbushin atë, për arsyen e vetme se ka në sallë, ku ai duhet të luajë, një zotëri, qëndrimi i të cilit i është dukur armiqësor !
Këto janë argumenta fëmijësh.
Le të vijnë Moisiu dhe Kammerspiele në Paris, dhe të gjithë do të jenë me ta, pasi ata kanë talent.
E kam parë Moisiun verën e kaluar në Salzburg, tek Max Reinhardt, ai luajti shkëlqyeshëm “Zotërinë Gjithkushi (Monsieur Chacun)”; e di se ai është i përsosur në “Kufomën e gjallë” të Tolstoit, që do ta luante këtu.
Le të vijë, dhe unë do të jem me ata që do ta duartrokasin dhe do ta pranojnë atë dhe shokët e tij nga Vjena, me miqësi, në emër të ndjenjave që na animojnë neve, themeluesve të Shoqërisë Universale të Teatrit. Është detyra jonë dhe gëzimi ynë të njohim vetveten dhe të vlerësojmë veten tonë. Shoqëria Universale nuk është një “vepër e Penelopës”. Kush mund të mendojë se ne shkatërrojmë natën atë që kemi aq shumë vështirësi të krijojmë ditën ?
Ju lutem më besoni, z. kryeredaktor, etj.
Firmin Gémier
Blogu © Dars (Klos), Mat – Albania: https://www.darsiani.com/la-gazette/letra-e-firmin-gemier-drejtuar-gazetes-franceze-1927-nuk-jam-kunder-ardhjes-se-aleksander-moisiut-ne-paris-e-mirepres-dhe-do-ta-duartrokas//E.M
